Nhận lời mời của Đức Cha Giuse, giám đốc Đại Chủng Viện, ngày 26-10-2015, Cha Phêrô Trần Mạnh Hùng đã đến thăm Đại Chủng Viện Thánh Giuse Xuân Lộc và có bài thuyết trình về đề tài: “Tế bào gốc và lập trường của Giáo Hội dựa vào những khám phá mới”.
Đây là một lãnh vực nghiên cứu rất thời sự và tiến bộ không ngừng, mở ra một chân trời đầy hy vọng cho khoa học, đặc biệt trong việc chăm sóc sức khoẻ con người nhưng đồng thời đặt ra những vấn đề luân lý nghiêm trọng vì đụng chạm đến sự sống và căn tính con người. Giáo hội rất quan tâm đến những khám phá mới mẻ trong lãnh vực này và muốn đóng góp phần mình để những thành tựu khoa học này thực sự phục vụ, thăng tiến phẩm giá và sự sống con người.
Cha thuyết trình viên đề tài là một trong những người có nhiều năm nghiên cứu, giảng dạy về đạo đức sinh học. Ngài tốt nghiệp tiến sĩ Thần Học Luân Lý vào năm 2003 tại Học Viện thánh Anphongsô (Alphonsian Academy), trực thuộc Đại Học Giáo Hoàng Lateranô, Rôma. Ngài là tác giả của ba cuốn sách về lãnh vực Thần Học Luân Lý và Đạo Đức Sinh Học đã được xuất bản tại Việt Nam, trong đó có cuốn Đạo Đức Sinh Học và Những Thách Đố Hiện Nay (2004). Hiện nay, Cha là linh mục của Tổng Giáo Phận Perth và đang làm việc tại Trung Tâm Đạo Đức Sinh Học (L.J. Goody Bioethics Centre), đồng thời là giảng sư tại Học viện Thần học Công giáo – Good Shepherd Catholic Theological College – tại T.P Auckland, Nước New Zealand.
Vì thấy tính hữu ích của bài thuyết trình, ban truyền thông đã xin tác giả cho phép chia sẻ bài này trên trang web của Đại Chủng viện. Xin cám ơn cha đã vui lòng cho phép và xin hân hạnh giới thiệu cùng quý độc giả loạt bài thuyết trình này.
TẾ BÀO GỐC VÀ LẬP TRƯỜNG CỦA GIÁO HỘI
DỰA VÀO NHỮNG KHÁM PHÁ MỚI
Linh Mục Tiến Sĩ Trần Mạnh Hùng
DẪN NHẬP: KHÁM PHÁ MỚI VỀ TẾ BÀO GỐC
I. KHÁI QUÁT VỀ TẾ BÀO GỐC
1. Tế Bào Gốc Là Gì và Tại Sao Tế Bào Gốc Lại Quan Trọng?
II. NGHIÊN CỨU TẾ BÀO GỐC
1. Tế Bào Gốc bắt nguồn từ đâu ra?
2. Các loại Tế Bào Gốc
3. Tế Bào Gốc Phôi là gì?
4. Tế Bào Gốc Trưởng Thành là gì?
III. NHỮNG LỢI ÍCH KHẢ THỂ TRONG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN TẾ BÀO GỐC.
1. Những lợi ích khả thể
2. Viêc sử dụng tế bào gốc cho phương pháp trị liệu
IV. QUAN ĐIỂM VÀ LẬP TRƯỜNG CỦA GIÁO HỘI CÔNG GIÁO.
KẾT LUẬN
DẪN NHẬP:
Trong những năm gần đây, chúng ta được nghe nói rất nhiều về Tế Bào Gốc trong công trình nghiên cứu do các khoa học gia thực hiện. Đặc biệt là những khám phá mới nhất của các chuyên gia người Mỹ và Nhật, cụ thể là sự thành công của Tiến sĩ James Thomson, thuộc Đại học Wisconsin – Madison, Hoa Kỳ và Tiến sĩ Shinya Yamanaka, thuộc Đại học Kyoto – Nhật Bổn.
Các khoa học gia người Mỹ và Nhật đã khám phá ra kỹ thuật mới có thể biến tế bào da thành tế bào gốc. Tin độc đáo này đã được báo chí trên toàn thế giới và truyền thông đại chúng cho đăng tải và loan đi hôm thứ Tư, ngày 21 tháng 11 năm 2007, sau khi Tiến sĩ Shinya Yamanaka, thuộc Đại học Kyoto – Nhật Bổn, và cộng sự viên cho phổ biến phát minh mới nhất của họ về lãnh vực tế bào gốc trên tạp chí Cell (Tế Bào).[1] Đồng thời Tiến sĩ James Thomson và Junying Yu, thuộc Đại học Wisconsin – Madison, Hoa Kỳ cũng đã tường thuật kết qủa và thành công của họ trong việc tái tạo tế bào gốc từ da trên tạp chí Science (Khoa Học).[2]
Hai nhóm nghiên cứu gia đã miêu tả sự thành công, chính là họ đã có thể biến tế bào da người (human skin cells) thành tế bào gốc tương tự như tế bào gốc phôi (embryonic stem cells), mà không cần sử dụng đến hoặc hủy đi phôi người (human embryos). Đây là vấn đề nan giải, dễ gây búc xúc và tranh luận trong suốt hơn hai thập niên vừa qua.
Phải nói, việc hai nhóm chuyên gia, nghiên cứu biệt lập nhưng cùng lúc đã có thể tìm ra phương cách, hầu có thể tái tạo hoặc biến tế bào da người thành tế bào gốc, gần giống như là tế bào gốc phôi (Induced Pluripotent Stem Cells hoặc gọi tắt là iPSCs). Đây qủa thực là một khám phá mới, vô cùng lý thú và độc đáo cho thế kỷ thứ 21 này trong lãnh vực y khoa, và điều đó đã gây chấn động trên toàn thế giới, đặc biệt trong giới ngành y.
Kỹ thuật cũ (chuyển nhân) ở bên trái – còn gọi là nhân bản trị liệu (therapeutic cloning) và bên phải là kỹ thuật mới, không cần sử dụng đến trứng, cũng không tạo ra phôi người.
Lẽ đó phương tiện truyền thông đại chúng và báo chí đã cho đăng tải và phổ biến cách rộng rãi về những kết quả nghiên cứu của tế bào gốc (Stem Cells), đặc biệt là các ứng dụng và hiệu quả của việc sử dụng các tế bào gốc trong các phương pháp trị liệu. Có thể nói đây là một bước tiến nhảy vọt trong nghành y-sinh học vào đầu thế kỷ thứ 21. Nếu quả thực đúng như những dự đoán và tiên liệu của các chuyên gia nghiên cứu, thì đây là một khám phá hết sức mới mẻ và cực kỳ quan trọng đối với nền văn minh của con người, cụ thể nhất là trong lãnh vực nghành y.
Tuy nhiên, vấn đề nêu trên còn là một sự kiện tương đối quá mới mẻ so với đại chúng. Hầu hết giới bình dân, nếu có được nghe qua thì cũng không thể nắm bắt và thông hiểu tường tận. Điều này có nhiều nguyên nhân gây ra.
Tế bào gốc đang được nuôi dưỡng
Trước tiên, việc nghiên cứu tế bào gốc chỉ được bắt đầu từ năm 1998, điều này bắt nguồn từ sự hiểu biết về chức năng của các tế bào gốc hiện diện ở phôi bào (blastocyst – là phôi đã được hình thành khoảng từ 5-6 ngày, sau khi trứng thụ tinh), trước khi chúng biệt-phân (biệt hóa và phân biệt – differentiation), và do đó có tiềm năng để trở thành bất kỳ loại tế bào nào trong cơ thể con người. Sự hiểu biết sâu sắc ấy đã dẫn đưa các chuyên gia ra sức nghiên cứu để làm sao có thể tách biệt các tế bào gốc này ra khỏi phôi bào nhằm cô lập chúng và để nuôi dưỡng chúng trong các môi trường thuận lợi, để các tế bào gốc ấy có thể gia tăng sinh sản thêm nhiều các tế bào giống như vậy. Sau đó các chuyên gia nghiên cứu sẽ vận dụng y-thuật, tỷ dụ như việc kích thích các tế bào, để các tế bào này tự nó sẽ phát triển và biến thành các mô (tissues) riêng biệt, chẳng hạn như các cơ trong bắp thịt, dây thần kinh, hoặc các tế bào tuỵ.
Những tế bào chuyên biệt này, sau đó được đem cấy với mục đích nhằm chữa trị hoặc thay thế các mô đã bị hỏng. Các chuyên gia nghiên cứu đã dùng tế bào gốc của loài động vật để thử nghiệm, đặc biệt là của loài chuột, và nay họ đang thí nghiệm trên con người.
Như đã được đề cập ở trên, việc nghiên cứu trong cách thức sử dụng các tế bào gốc cho các phương pháp trị liệu những căn bệnh nan y mà từ xưa đến nay, hầu hết các y sĩ đều bó tay chịu trận, thì nay đã có khả năng và triển vọng trở thành một hiện thực, tuy còn nhiều thử thách. Tuy nhiên, điều ấy theo như ước đoán của các nhà chuyên môn thì có rất nhiều tiềm năng và việc ấy được coi như là khả thi.
Nguyên nhân khó khăn thứ hai, hệ tại ở chỗ, đó là việc sử dụng các thuật ngữ chuyên môn để mô tả hoặc giải thích về những đề tài này còn xa lạ đối với đại đa số quần chúng. Nhất là khi phải chuyển dịch chúng sang ngôn ngữ Việt, vì hầu hết các tài liệu hiện nay đề cập đến vấn đề tế bào gốc, đều được viết bằng ngoại ngữ. Đây cũng là một công việc nhiều cam go và không mấy đơn giản. Tôi xin mạn phép được đơn cử một tỷ dụ để làm sáng tỏ vấn đề. Hiện nay, vấn đề “Human Cloning”, mà tôi tạm gọi là “Nhân bản vô tính” đang được bàn thảo và tranh luận thật sôi nổi tại nhiều quốc gia trên thế giới, giữa các chuyên gia gồm đủ moị thành phần, đủ các khoa ngành, thuộc phạm vi xã hội cũng như tôn giáo.
Điều đáng chú ý nhất là cách đây khoảng 14 năm về trước, một công ty tư nhân, gọi là “Advanced Cell Technology – Kỹ thuật tiên tiến về tế bào” (ACT), có trụ sở tại tiểu bang Massachusetts – Hoa Kỳ, ngày 25 tháng 11 năm 2001, đã tuyên bố trên màn ảnh truyền hình, là họ mới thực hiện thành công “Cloning” một phôi người đầu tiên (the first human embryo). Điều này đã gây chấn động trên thế giới, gồm cả đời lẫn đạo. Ngay lập tức, Tòa Thánh Vaticanô, và Đức cố Thánh Cha Gioan Phaolô II đã lên tiếng chỉ trích và cảnh báo việc làm thiếu tính cách đạo đức của công ty nói trên. Tất cả các văn bản và sứ điệp trên được ghi lại đầy đủ trong bản tin của Zenith News (phát hành hôm 26 tháng 11, 2001 – số ZE01112602 và ZE01112606).
Và cách đây khoảng 11 năm, vào ngày 12 tháng 2 năm 2004, chuyên gia nghiên cứu Woo Suk Hwang và các bạn đồng nghiệp, thuộc Đại học Quốc Gia Seoul tại Nam Triều Tiên đã tiêm chất liệu di truyền (genetic material) lấy từ các tế bào trưởng thành (của người) vào các noãn mà cấu tử di truyền cơ bản của nó đã được lấy ra khỏi. Như thế các phôi được tạo thành do kỹ thuật này, đều có chung một cấu tử di truyền cơ bản giống y hệt như người đã hiến tặng tế bào, và như thế là họ thành công, nhân bản phôi vô tính. Sau đó các nhà nghiên cứu sẽ thâu hoạch tế bào gốc từ các phôi này.
Thế nhưng cũng chính các chuyên gia nghiên cứu ấy lại lên tiếng kêu gọi cộng đồng thế giới nghiêm cấm việc nhân bản người bằng phương pháp tạo sinh vô tính (human cloning). Họ cho rằng kỹ thuật mà họ đã sử dụng để nhân bản phôi người vô tính, thì không bao giờ nên sử dụng để tạo ra các em bé. Hiện nay trên thế giới chưa có một chính phủ nào cho phép hoặc hợp pháp hóa việc nhân bản người vô tính (reproductive cloning), dù có một số quốc gia cho phép việc nhân bản phôi vô tính cho phương pháp trị liệu (therapeutic cloning) và để các chuyên gia có thể nghiên cứu thêm về các căn bệnh nan y. Điều này đã được một số Quốc Hội thông qua và đã trở thành luật, đồng ý cho các khoa học gia và các nhà nghiên cứu, có thể tạo nên các phôi bằng phương pháp tạo sinh vô tính, hầu thâu hoạch tế bào gốc cho việc trị liệu và cho các công trình nghiên cứu.
Điển hình là Anh Quốc và gần đây nhất là nước Úc, vì vào ngày 06 tháng 12 năm 2006, Quốc Hội Liên Bang Úc đã bỏ phiếu, với 82 phiếu thuận và 62 phiếu phản đối, cho phép phế bỏ luật cấm trước đây đối với các khoa học gia vào năm 2002 (xem Herald Sun, Thứ Năm, 07.12.2006, trang 2), là họ không được phép tạo nên các phôi bằng phương pháp tạo sinh vô tính, hầu sử dụng cho công việc nghiên cứu, nhưng chỉ được phép sử dụng các phôi thặng dư đã được tạo thành bởi phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm (In Vitro Fetilization – IVF). Điều này đã gây nên chia rẽ và bất đồng ngay cả trong giới lãnh đạo quốc gia dù cùng chung một đảng phái.
Riêng đối với Giáo Hội Công Giáo tại Úc thì đây được xem như là một sự thua thiệt giữa cán cân nguyên tắc luân lý và sự phát triển của y khoa. Dường như ngày nay người ta chỉ chú trọng đến các phát minh mới và sự phát triển nhảy vọt của khoa học, trong đó lãnh vực y khoa là điều đáng kể, đôi khi để đạt tới mục tiêu của họ, các khoa học gia đã xem nhẹ các chuẩn mực luân lý khách quan và sẵn sàng sử dụng các phương tiện bất chính để có thể đạt được kết qủa như lòng họ mong muốn. Một ví dụ cụ thể là cách đây không lâu, Dr. Woo Suk Hwang, thuộc Đại học Quốc Gia Seoul tại Nam Triều đã tuyên bố với các phóng viên báo chí và đài truyền hình là ông ta đã thành công tạo được mười một phôi người. Điều này đã làm cho cả thế giới chấn động, thế là báo chí, nhất là các Tạp Chí Y Khoa không ngớt lời ca tụng Dr Woo Suk Hwang. Nhưng sau một thời gian điều tra thì người ta mới khám phá ra, đó chỉ là tin “thổi phồng – đồn nhảm” cố tình gây sự chú ý của thế giới.
Song song với những cuộc bàn luận sôi nổi đó đây, các hội nghị chuyên đề cũng đã được tổ chức và nhóm họp thường xuyên trong thời gian vừa qua, nhất là tại các quốc gia vùng Âu Châu, và các nước thuộc Bắc Mỹ.
Như đã được đề cập trong phần dẫn nhập, là hiện nay đang có những cuộc bàn thảo và tranh luận rất sôi nổi giữa các giới chuyên gia, đặc biệt là các khoa học gia nghành y-sinh học và các nhà luân lý sinh-học. Việc tổng thống Mỹ, George W. Bush bằng lòng thỏa thuận cho phép sử dụng ngân quỹ liên bang để tài trợ cho việc nghiên cứu khoảng 64 kiểu tế bào gốc khác nhau đã được thâu hoạch từ các phôi (embryos), do phương pháp thụ tinh trong ống nghiệm. Mục đích nguyên thủy của các chuyên gia khi tạo nên các phôi này, là nhằm để cấy cho các cặp vợ chồng hiếm muộn hoặc vô sinh muốn có con, nhưng vì con số phôi sản xuất quá nhiều nên đã trở thành thặng dư, và đã được đông lạnh trong một thời gian lâu dài, do đó, đã được các chuyên gia nơi phòng thí nghiệm quyết định sử dụng để lấy các tế bào gốc, thuộc nhiều loại khác nhau.
Việc làm của tổng thống Bush đã gây nên một sự bất bình trầm trọng giữa Giáo Hội Công Giáo (GHCG) Hoa Kỳ và vị nguyên thủ quốc gia, được các cử tri Công Giáo phần đông ủng hộ trước đi đắc cử. Đại diện cho GHCG Hoa Kỳ, Đức giám mục Joseph Fiorenza, thuộc tổng địa phận Galveston-Houston, cựu chủ tịch Hội Đồng Giám Mục Hoa Kỳ đã phát biểu như sau:
“Lần đầu tiên trong lịch sử của đất nước Hoa Kỳ, chính phủ liên bang đồng ý ủng hộ việc nghiên cứu, mà hệ quả của nó là việc hủy diệt những con người vô phương kháng cự, nhằm mục đích đem lại lợi ích cho kẻ khác… Quyết định này cho phép các công ty, các dịch vụ nghiên cứu tư nhân tại quốc gia của chúng ta, gia tăng phát triển sự bất kính đối với sự sống con người. Cho nên, chúng tôi cầu nguyện và hy vọng rằng tổng thống Bush sẽ trở về lại với nguyên tắc chính trực, nhằm chống lại những cách thức hành-xử coi sự sống con người không hơn gì những vật thể, có thể được tận dụng cho các mục đích nghiên cứu và sau đó thì bị hủy diệt.”
Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua, Tổng Thống George Bush đã phủ quyết sự chấp thuận của Quốc Hội Mỹ cho phép các chuyên gia được quyền nới rộng việc nghiên cứu của họ bằng phương pháp sử dụng các tế bào gốc lấy từ phôi (embryonic stem cells). Việc làm này đã được hoan nghênh nhiệt liệt của nhóm phò sự sống và của Hội Đồng Giám Mục Hoa Kỳ. Ông Richard M. Doerfinger, đại diện cho giám đốc văn phòng bảo vệ sự sống của Hội Đồng Giám Mục Hoa Kỳ đã phát biểu tại tòa Bạch Ốc hôm thứ tư, ngày 19 tháng 07 năm 2006, như sau:
“Chúng tôi tán thành việc Tổng Thống Bush đã phủ quyết pháp luật do Quốc Hội đã chấp thuận cho phép các khoa học gia dùng tế bào gốc lấy từ phôi để nghiên cứu. Điều này sẽ khuyến khích việc huỷ diệt thêm các phôi người để thâu hoạch tế bào gốc.”
Tổng Thống George W. Bush phủ quyết dự luật cho phép nghiên cứu tế bào gốc lấy từ phôi.
Thế nên, chúng ta cần phần biệt tỏ tường để tránh sự ngộ nhận là, hiện nay, khi nói đến về việc nghiên cứu về tế bào gốc, chúng ta cần am hiểu thấu đáo:
1. Tế bào gốc là gì và nó bắt nguồn từ đâu?
2. Có mấy loại Tế Bào Gốc?
3. Tế Bào Gốc Phôi là gì?
4. Tế Bào Gốc Trưởng Thành là gì?
III. Những lợi ích khả thể trong công trình nghiên cứu liên quan đến tế bào gốc.
IV. Lập trường và quan điểm của Giáo Hội Công Giáo trước sự việc nghiên cứu này.
Cho nên trong bài thuyết trình này, tôi cố gắng làm sáng tỏ những vấn đề nêu trên, hầu giúp cho chúng ta hiểu biết một cách tường tận những vấn đề éo le và hóc búa, liên quan đến những gì mà hiện nay đang được bàn cãi, tranh luận cực kỳ sôi nổi, đặc biệt trong lãnh vực luân lý. Tỷ dụ như có được phép, xét về mặt luân lý, sử dụng phôi để thu hoạch tế bào và làm chất liệu để nghiên cứu hay không?
TIN BÀI LIÊN QUAN