Người Ki tô hữu được kêu gọi làm cho tương giao với người khác phản ảnh sự thánh thiện của Thiên Chúa. Làm sao để canh tân xã hội trong khi các tương giao giữa con người vẫn còn đặt trên hận thù hay ít nữa là nghi kị? Để xây dựng Vương quốc, Chúa Giê su mời gọi chúng ta canh tân toàn diện tương giao của chúng ta với người khác. Sự đòi hỏi của Ngài vượt qua sự công chính đơn thuần. Ngài mời gọi chúng ta sống như Ngài.
Sách Lê vi 19,1-2.17-18
Quyển sách nầy chứa đựng Lề luật. Các điều khoản Lề luật cũ công bố lời mời gọi nên Thánh bởi vì Thiên Chúa là đấng Thánh. Chúa Giê su đã mạnh mẽ lặp lại lời mời gọi ấy. Lòng trung tín với Thiên Chúa không thấy được diễn tả bằng tình yêu thương tha nhân mà người ta thấy rất gần.
Thánh Vịnh 102
Thánh vịnh nầy ca ngợi lòng nhân ái và thương xót của Chúa đã yêu thương chúng ta vô cùng. Ngài tha thứ mọi xúc phạm. Ngài nâng dậy và chữa lành. Ngài làm cho sống. Ngài quên hết mọi tội lỗi ta phạm và kéo ta lại gần Ngài. Những người chung quanh ta là đền thờ của Thiên Chúa.
Thư thứ 1 Cr 3, 16-23
Một Mạc khải lạ lùng và kì diệu: “Anh em là đền thờ của Thiên Chúa và Thánh thần của Thiên Chúa ở trong anh em”. Đây không phải là một cách nói mà là một điều hoàn toàn có thật. Thiên Chúa ở trong tôi, trong anh, trong mọi người. Nếu điều ấy có vẻ điên khùng dưới cái nhìn của con người, thì đừng quên rằng sự khôn ngoan của thế gian là sự điên dại của Thiên Chúa.
TIN MỪNG: Mt 5,38-48
NGỮ CẢNH
Đoạn tin mừng nầy nằm trong bài giảng đầu tiên của Chúa Giê su, quen gọi là Bài giảng trên núi (cc 5-7). Sau khi rao giảng tám mối phúc thật, công bố tư cách người tông đồ, Chúa Giê su cho biết sứ mạng của Ngài đến trần gian là để hoàn thành Lề luật cũ (5,17-20), được khai triển qua các đối đề. Trong đoạn nầy, Chúa Giê su tiếp tục đề cập đến hai điều: chớ trả thù (5,38-42) và phải yêu kẻ thù (43-48).
TÌM HIỂU
Mắt đền mắt: Luật đền bù, theo đó làm thiệt hại điều gì, thì phải sửa chữa cho cân xứng với thiệt hại mình gây ra. Đó là thói tục cổ xưa, đã có ghi trong bộ luật Hammurabi vào thế kỉ 18 tr. CN. Theo Xh 21,24 luật nầy nhằm ngăn cản bớt và giới hạn các thái quá do sự giận dữ gây ra khi trả thù cá nhân làm hại người tấn công (x. St 4,23-24).
Đừng chống cự người ác: lời nầy nói với người bị xúc phạm để mời gọi họ xử sự đúng tư cách là môn đệ Chúa Giê su, chứ không nhằm hủy bỏ nền luật pháp hiện hành. Thánh Phao lô cũng đã vận dụng luật nầy (x. Cv 25,11). Chính cách xử sự nầy cho thấy rằng các bộ luật hình sự chỉ có tính cách nhất thời, giới hạn.
Đồng loại: trích dẫn sách Lê vi 19,18: “Ngươi không được trả thù, không được óan hận những người thuộc về dân ngươi. Người phải yêu đồng lọai như chính mình. Ta là Đức Chúa”. Người đồng loại mà ta phải yêu thương dường như là người đang sống với ta. Luật không nói rõ là phải yêu thương mọi người lạ. Câu: “Hãy ghét kẻ thù” được thêm vào văn bản CƯ, ngay cả khi người ta hiểu bản văn không nhắm tới các thù địch của Thiên Chúa hay của dân Người: thì dụ Tv 137,8-9; 139,21-22. Thậm chí vào thời Chúa Giê su, những người thuộc phái Essêni cũng buộc phải “ghét tất cả con cái bóng tối”.
Cha anh em: đối đề trên nhằm mời gọi các môn đệ hãy theo gương Chúa Giê su không chống lại các bất công. Ngược lại, giờ đây phải tỏ ra quảng đại đối với những người mà chúng ta không mắc nợ gì cả. Và Cha trên trời là thí dụ. Thật vậy mọi sự được Người ban cho một cách nhưng không: như mưa nắng, sự sống.
Đáng công chi?: hoặc phần thưởng. Cùng một từ hi lạp trong 6,1.2.5.16. Chủ đề nầy chuẩn bị cho phần khai triển tiếp theo (6,1-18). Chúa Giê su nhấn mạnh rằng tình yêu thực sự phải luôn luôn có tính nhưng không, không được tùy thuộc vào một thứ trao đổi nào cả.
Anh em hãy nên hoàn thiện: kết luận chung cho tất cà các đối đề. Luật nầy nhắc lại và vượt qua luật “Hãy nên thánh vì Ta là đấng Thánh” trong sách Lê vi 19.2. Chúa Giê su mời gọi các môn đệ hãy có lời đáp trả riêng cho mình trước hành vi của đấng Tạo hóa (St 1,26), bằng cách để cho Thiên Chúa Cha biến đổi chúng ta theo hình ảnh của Người. Thậm chí cả khi luật công chính là điều không thể thực hiện đối với sức riêng của con người (19,26), thì nó cũng trình bày như là sự hoàn hảo của tình yêu. Một sự công chính cần phải khao khát trong tám mối phúc (5,6). Giáo hội không được xây dựng trên tinh thần duy luật, nhưng trên sự công chính mới. Lề luật độc nhất là mạc khải Thiên Chúa yêu thương, niềm cảm hứng cho cuộc sống chúng ta và cũng là động cơ đã dẫn Chúa Giê su đến thập giá.
SỨ ĐIỆP
Trong bài tin mừng hôm nay, Chúa Giê su tiếp tục tái giải thích lề luật Mô sê, lần nầy khởi đi từ luật trả thù: “Anh em đã nghe dạy rằng: Mắt đền mắt, răng thế răng”. Vào thời đó luật ấy nhằm hạn chế việc trả thù không cân xứng. Nạn nhân hay gia đình phải bằng lòng với việc trả thù vừa đủ với thiệt hại người kia gây ra. Việc trả thù có thể bùng phát thành chiến tranh triền miên và không chấm dứt, nên Chúa Giê su muốn chấm dứt vòng xoáy bạo lực ấy.
Như thế, Chúa Giê su mời gọi chúng ta phải tiến thêm một bước nữa: đừng lấy hận thù đáp trả hận thù: hãy chận đứng cơn điên trả thù chỉ làm khơi bùng ngọn lửa hận thù mà thôi. Câu chuyện của Edmond Michelet là một chứng từ rất sống động về tinh thần tinh mừng ấy. Khi ông bị vu cáo và bị bắt vào trại giam, ông đã viết thư cho gia đình: “Chúng ta phải tha thứ; đó là thái độ duy nhất thích hợp với người ki tô hữu”. Cuối cùng chính ông đã đi gặp người thanh niên đã tố giác mình và đã tha thứ cho anh ta. Chứng từ ấy lặp lại chứng từ của Đức Ki tô trên thánh giá: “Lạy Cha, xin Cha tha cho chúng, vì chúng chẳng biết việc chúng làm”. Nhờ Ngài và trong Ngài mà chúng ta tìm được sức mạnh tha thứ như Ngài và với Ngài.
Điều mà Đức Ki tô chờ đợi nơi chúng ta là phải yêu thương như chính Ngài đã yêu thương chúng ta. Khi đọc lại các đoạn tin mừng, chúng ta thấy Ngài tiếp đón tất cả những ai đến với Ngài; Ngài không do dự tiến lại gần những người phung cùi, dù điều đó đã bị luật Mô sê triệt để cấm đoán. Ngài đã đến với những người tội lỗi; Ngài đã tha thứ cho những kẻ hành hình Ngài. Tình yêu của Ngài mãnh liệt đến nỗi Ngài đã hiến thân xác và đổ máu mình để cứu độ thế gian. Trong đoạn Tin mừng hôm nay, Ngài dùng những lời nói mạnh mẽ để nói với chúng ta: “Anh em đã nghe dạy rằng..Còn Thầy, Thầy bảo anh em”. Lối nói ấy cho thầy Ngài nói bằng uy quyền của Thiên Chúa. Và Ngài không chỉ nói, mà còn nêu gương cho chúng ta nữa. Ngài yêu thương những kẻ thù địch và cầu nguyện cho họ. Tình yêu chân thật thì không tính toán; Ngài trao ban cho đến tận cùng và không mức độ. Vấn đề không phải là ngừng lại ở những gì cho phép hoặc không cho phép. Điều quan trọng là yêu thương mọi nơi mọi lúc, như Đức Ki tô và cùng với Ngài.
Chúa Giê su còn dạy chúng ta rằng: “Anh em hãy nên hoàn thiện như Cha anh em trên trời là đấng hoàn thiện”. Nội dung câu nầy cũng được ghi lại trong bài đọc thứ nhất: “Hãy nên thánh, vì Ta, Thiên Chúa của các ngươi là đấng Thánh”. Sự thánh thiện ấy không được coi như là một toàn bộ các nghi thức và hi tế, nhưng như là sự hiệp thông vào cách hành xử của chính Thiên Chúa. Lời mời gọi ngỏ với tất cả mọi người chứ không dành riêng cho một nhóm người ưu tú. Chúa Giê su đến nhằm bổ túc lề luật. Ngài nói với người thanh niên giàu có rằng: “Nếu anh muốn nên trọn lành thì hãy theo Ta”. Nên trọn lành là theo Đức Ki tô bằng cách yêu thương thù địch, cầu nguyện và tha thứ cho họ”.
Nên trọn lành là con đường dài, và chúng ta biết rõ rằng chúng ta còn ở rất xa. Nhưng một ngày nọ, Chúa Giê su nói: “Ta không đến để kêu gọi những người công chính mà là nhưng người tội lỗi”. Nếu cần phải hoàn hảo để vào Nước Thiên Chúa, thì rõ ràng là đối với sức riêng loài người thì không thể thực hiện được. Nhưng đối với Thiên Chúa mọi sự đều có thể. Tình yêu của Ngài mạnh hơn tất cả những chướng ngại cản trở việc nên hoàn thiện. Để trở nên thánh, chỉ cần tiếp nhận Đức Ki tô trong cuộc đời của mình và để cho ngài quan tâm đến chúng ta. Chỉ có Ngài mới có thể giải thoát chúng ta khỏi sự thù hằn, kiêu căng và ích kỉ. Ngài không ngừng kêu gọi chúng ta từ bỏ, một sự từ bỏ vượt quá sức loài người, Điều Ngài muốn cho chúng ta là sự sống, sự sống thực.
Đi theo Đức Ki tô là điều đáng cho chúng ta thực hiện, vì Ngài là đấng duy nhất mở cửa cuộc sống thần linh cho chúng ta. Điều đó có nghĩa là tiếp nhận Thánh Thần và để cho chúng ta được biến đối trong tương quan với Ngài. Và một trong những cơ hội tốt nhất để thiết lập tương quan ấy là cầu nguyện. Không phải vô cớ mà Chúa Giê su mời gọi chúng ta cầu nguyện cho những kẻ bách hại chúng ta. Khi lắng nghe tin mừng nầy, tất cả chúng ta nghĩ đến những tin tức thời sự nóng bỏng hiện nay, và hơn bao giờ hết, chúng ta hướng về Chúa. Chính Ngài là Đấng mà chúng ta phải kêu cầu đế cho tình yêu chiến thắng hận thù.
Lạy Chúa, Chúa đã đến để phát triển cuộc sống nầy trong chúng con ngang qua bí tích Thánh Thể. Chúng con cám ơn Chúa vì điều kì diệu nầy. Vâng, lạy Chúa, xin hãy đến sống trong chúng con. “Nhờ đó mà với Ngài, nhờ Ngài và trong Ngài, cuộc sống của chúng con sẽ là tình yêu cho Chúa và cho tất cả anh em chúng con. AMEN.
ĐÀO SÂU
YÊU THƯƠNG THA NHÂN
Lv 19,1-2.17-18 Người hãy yêu mến tha nhân vì ta là Đấng Thánh
Tv 103,1 Chúa nhân ái và xót thương
1Cr 3,16-23 Tất cả thuộc về Đức Ki-tô
Mt 5,38-48 Anh em hãy yêu thương thù địch và hãy nên hoàn hảo như Cha anh em.
1. HỎI: Các bài đọc được liên kết theo chủ đề gì?
THƯA: YÊU THƯƠNG THA NHÂN. Lề luật cũ dạy yêu thương tha nhân như chính mình (Bđ1). Đức Giê-su còn đi xa hơn khi dạy phải yêu thương cả địch thù (BTM) vì tất cả thuộc về Đức Ki-tô (Bđ2)
2. HỎI: Sách Lê-vi là sách gì?
THƯA: Sách Lê-vi là sách thứ ba trong bộ Cựu Ước, sau quyển Sáng Thế Kí và Xuất hành. Phần lớn nội dung sách Lê-vi nói về những vấn đề và luật lệ thờ phượng Thiên Chúa do các thầy Lê-vi phụ trách. Dù đề cập đến nhiều luật cổ xưa, sách chỉ mới được hình thành vào khoảng năm 500 trước Công Nguyên, tức là sau cuộc Lưu đày.
3.HỎI: Bài đọc một (Lv 19,1-2.17-18) có nội dung như thế nào?
THƯA: Bài đọc là một trích đoạn từ các chương 17-26 sách Lê-vi tạo thành bộ luật thường được gọi là Luật Thánh Thiện. Đó là lời mời gọi mọi tín hữu hãy trở nên thánh như Thiên Chúa là Đấng Thánh.
4. HỎI: Hai ông bà tổ tiên loài người đã bị dụ dỗ như thế nào?
THƯA: Hai ông bà đã tin vào lời ma quỉ lừa dối: “Các người sẽ được giống thần thánh”.
5. HỎI: Còn Thiên Chúa đã phán như thế nào?
THƯA: Thiên Chúa phán: “Hãy nên thánh, vì Ta là Đấng Thánh”. Đó là lệnh truyền, lời mời gọi, là ơn gọi của tất cả chúng ta.
6. HỎI: Con người giống Thiên Chúa ở điểm nào?
THƯA: Các chương đầu sách Sáng Thế kí nói rằng con người được dựng nên giống hình ảnh Thiên Chúa. Thật vậy, con người được dựng nên là để làm chủ cai trị vũ trụ nầy. Nhưng quyền năng ấy là quyền năng yêu thương chứ không phải là thống trị.
7. HỎI: Giống hình ảnh Thiên Chúa là sao?
THƯA: Con người được dựng nên vì tình yêu và để đối thoại trong yêu thương, chứ không phải để chế ngự kẻ khác.
8. HỎI: Một cách cụ thể, nên thánh là gì?
THƯA: Bài đọc giải thích một cách cụ thể thế nào là nên thánh. Đó là: “Đừng giữ lòng thù ghét anh em, […]. Đừng tìm báo oán, đừng nhớ lại lời mắng nhiếc của kẻ đồng hương. Hãy yêu thương các bạn hữu như chính mình” (Lv 19, 17). Như thế, nên thánh là phát triển các khả năng yêu thương của mình.
9. HỎI: Nội dung bài đọc 2 (1Cr 3,16-23) như thế nào?
THƯA: Với người Cô-rin-tô muốn tôn phong các lãnh tụ làm thần tượng, Thánh Phao-lô khẳng định rằng người tín hưu qua bí tích rửa tội đã trở thành đền thờ của Thiên Chúa. Họ phải học theo sự khôn ngoan của Đức Ki-tô bằng cách tìm kiếm và thực hiện toàn vẹn thánh ý Thiên Chúa Cha trong cuộc sống.
10. HỎI: Ngữ cảnh bài tin mừng (Mt 5,38-48) như thế nào?
THƯA: Bài tin mừng nằm trong phần đầu bài giảng trên núi, đề cập đến việc Đức Giê-su kiện toàn Lề luật cũ (x. Mt 5,17), và đòi hỏi người môn đệ phải sống công chính hơn các kinh sự và người Pha-ri-sêu (5,20). Sau khi trưng ra 4 trường hợp làm ví dụ (5,21-37), Đức Giê-su tiếp tục nói về cách hành xử của người môn đệ đối với người ác (5, 38-42) và kẻ thù (43-48).
11. HỎI: Có nơi nào trong Cựu Ước dạy phải ghét thù địch không?
THƯA: Không. Và chắc chắn Đức Giê-su biết rõ. Nhưng đó là một cách nói trong tiếng Híp pri: yêu thương người lân cận, và phải vượt qua giai đoạn thứ hai, là từ nay cũng phải yêu thương thù địch của mình nữa
12. HỎI: “Mắt đền mắt, răng đền răng” là luật gì?
THƯA: Đó là luật cho phép trả thù, có vẻ tàn ác, nhưng so với hoàn cảnh thời đó cũng là một tiến bộ đáng kể! Ngày xưa Ca-in trả thù đến bảy lần thậm chí đến 5 thế hệ về sau, còn La-méc trả thù đến 77 lần. Còn ở đây, luật mắt đền mắt, răng đền răng chỉ cho phép trả thù ngang bằng với thiệt hại nhằm hạn chế việc đổ máu do không kiềm chế được sự thù hận.
13. HỎI: Còn Đức Giê-su có cho phép trả thù không?
THƯA: Không. Ngài không cho phép trả thù, mà dạy các môn đệ phải đạt đến nấc thang cao nhất là nên giống Cha trên trời.
14. HỎI: Lời dạy: “Đừng chống lại người ác” có nghĩa gì?
THƯA: Đức Giê-su dạy các môn đệ không được trả đủa người làm điều ác, không để mình bị cuốn vào vòng xoáy của bạo lực, vì bạo lực nầy kéo theo bạo lực khác. Điều Ngài muốn trước tiên là bất bạo động: “Bị nguyền rủa, Người không nguyền rủa lại” (1 Pr 2,23), và kế tiếp là yêu thương kẻ làm điều ác (43-48).
15. HỎI: Đức Giê-su đưa ra những ví dụ nào về thái độ bất bạo động trên?
THƯA: Đức Giê-su đưa ra 4 ví dụ cho hành vi bất bạo động trên: 1. “Nếu bị ai vả má bên phải, thì hãy giơ cả má bên trái ra nữa”. 2: “Nếu ai muốn kiện anh để lấy áo trong của anh, thì hãy để cho nó lấy cả áo ngoài”. 3: “Nếu có người bắt anh đi một dặm, thì hãy đi với người ấy hai dặm”. 4: “Ai xin, thì hãy cho; ai muốn vay mượn, thì đừng ngoảnh mặt đi” (5,39-42).
16. HỎI: Qua đoạn Mt 5,38-42, Đức Giê-su muốn dạy gì?
THƯA: Qua đoạn trên, Đức Giê-su dạy chúng ta tránh mọi hình thức bạo lực. Người môn đệ Chúa không được trả thù, vì quyền xét xử và báo oán lả của Thiên Chúa (Rm 12,19-21), nhưng phải nhịn nhục, tha thứ, và luôn theo đuổi điều thiện cho nhau và cho mọi người (1Tx 5,15).
17. HỎI: Tại sao phải yêu thương kẻ thù (43-48)?
THƯA: Phải yêu thương kẻ thù vì các lí do sau đây: 1. Tình yêu kẻ thù làm cho người môn đệ nên giống Cha trên trời là Đấng trọn lành. 2. Tình yêu kẻ thù là thể hiện sự công chính của người môn đệ ở mức độ cao nhất. 3. Và cũng chính tình yêu ấy làm cho họ trổi vượt hơn các kinh sư và Pha-ri-sêu (5,20).
18. HỎI: Trọn lành là gì?
THƯA: Trọn lành theo Kinh Thánh là sự dấn thân hoàn toàn, trọn vẹn thuộc về một mình Thiên Chúa. Người trọn lành là người thực hiện hoàn toàn mọi Lề luật đã được Đức Giê-su kiện toàn và như thế được Thiên Chúa hoàn toàn hài lòng.
19. HỎI: Sứ điệp Lời Chúa như thế nào?
THƯA: 1. ‘Thầy đã thắng thế gian’ (Ga 16,33). Đức Ki-tô đã chiến thắng thế gian thù hận bằng cách đi đên cùng những gì mà tình yêu chân thật đòi HỎI: Chúng ta hãy cầu xin Ngài dạy chúng ta và giúp sức cho chúng ta thực hiện lí tưởng đó. 2. Xin ơn được tiếp nhận dòng chảy tình yêu của Ba Ngôi Thiên Chúa được lưu lại mãi trong chúng ta để có thể can đảm và anh hùng sống như lời Đức Ki-tô đã dạy.
GLCG 1825 604. Đức Ki-tô đã chịu chết vì yêu mến chúng ta, ngay lúc chúng ta còn là “thù nghịch” với Thiên Chúa (Rm 5,10). Chúa đòi ta yêu thương như Người ( x. Mt 5,44 ), yêu cả những kẻ thù nghịch, thân cận với những người xa lạ (x. Lc 10, 27-37 ), yêu mến trẻ em ( x. Mc 9,37 ) và người nghèo như chính Người ( Mt 25,40-45). 1933. Bổn phận này cũng được thực thi đối với những kẻ suy nghĩ hay hành dộng khác chúng ta.Giáo huấn của Đức Ki-tô đòi buộc chúng ta phải tha thứ mọi xúc phạm ( x. Mt 5,43-44 ). Giới răn của luật mới dạy chúng ta yêu thương cả kẻ thù. Sống theo Tin Mừng, chúng ta không được oán ghét kẻ thù, dù ghét điều ác do họ gây ra. 1968 129 582. Luật Tin Mừng hoàn tất các điều răn của Luật cũ. Bài giảng trên núi không hủy bỏ hay là giảm giá trị các qui định luân lý của Luật cũ, mà còn khai thông những tiềm năng tàng ẩn, và làm nổi bật những đòi hỏi mới của các qui định ấy. Luật mới làm sáng tỏ toàn bộ chân lý về Thiên Chúa và về con người trong luật cũ. Luật mới không thêm vào luật cũ những giới luật mới ở bên ngoài, nhưng canh tân tâm hồn là nơi phát xuất mọi hành vi, nơi con người chọn lựa giữa thanh khiết và ô uế (x. Mt 15,18-19 ), nơi hình thành đức tin – cậy – mến, và các nhân đức khác. Như thế, Tin Mừng đưa luật cũ tới chỗ viên mãn khi dạy chúng ta nên hoàn thiện như Cha trên trời (x. Mt 5,48 ), tha thứ cho kẻ thù, và cầu nguyện cho những người bách hại theo gương lòng cao thượng của Thiên Chúa (x. Mt 5 ,44 ).
2262 2844 Trong Bài Giảng Trên Núi, Chúa cũng nhắc lại điều răn này: “Chớ giết người” (Mt 5,21). Người còn cấm giận dữ oán ghét và báo thù. Đức Ki-tô đòi hỏi môn đệ phải “đưa cả má bên kia” (x.Mt 5,22-39 ), phải yêu kẻ thù (x.Mt 5,44). Bản thân Người đã không tự vệ và bảo Phê-rô xỏ gươm vào vỏ (x. Mt 26,52 ).
Phục vụ Lời DCV Xuân Lộc
TIN BÀI LIÊN QUAN