Giải đáp của Cha Edward McNamara, Dòng Đạo Binh Chúa Kitô (LC), giáo sư phụng vụ và thần học Bí tích, Giám đốc Viện Sacerdos tại Đại học Regina Apostolorum (Nữ Vương các Thánh Tông Đồ), Rôma.
Hỏi: Trước khi bài Tin mừng được công bố, và sau Alleluia (khi có), chúng ta nghe một câu ngắn Tung hô Tin Mừng được hát hoặc đọc. Ai phải làm việc này? Linh mục? Phó tế? Ca viên? Hay người đọc? Tôi đã thử nghiệm tất cả mọi người hát hay đọc. – J. L., Oswego, New York, Hoa Kỳ.
Đáp: Quy chế Tổng quát Sách Lễ Rôma (GIRM), khi nói về các công thức khác được sử dụng trong thánh lễ, nói như sau:
“37. Sau hết, trong các công thức khác: Có những công thức tạo nên một nghi thức hay một hành vi biệt lập, như thánh thi Vinh Danh, thánh vịnh đáp ca, Alleluia và lời tung hô trước bài Tin Mừng, bài ca Thánh! Thánh! Thánh!, lời tung hô sau truyền phép, bài hát sau Hiệp lễ…
“Lời tung hô trước bài Tin Mừng
“62. Sau bài đọc liền trước bài Tin Mừng, hát Alleluia hay bài nào khác do chữ đỏ quy định tùy mùa phụng vụ. Lời tung hô như vậy tự nó là một nghi thức hoặc một hành vi độc lập, qua đó cộng đoàn tín hữu đón chào Chúa sắp nói với mình trong Tin Mừng và dùng lời hát tuyên xưng niềm tin của mình. Ca đoàn hoặc ca viên xướng trước Alleluia, mọi người đứng hát, và nếu cần thì lặp lại. Còn câu tung hô thì ca đoàn hoặc ca viên hát.
“a) Alleluia được hát trong các mùa ngoài Mùa Chay, câu tung hô lấy ở Sách Bài đọc, hoặc sách Các bài ca tiến cấp.
“b) Mùa Chay, thay vì Alleluia thì hát câu tung hô trước bài Tin Mừng có trong Sách Bài đọc. Cũng có thể hát một thánh vịnh khác hay ca tiếp liên mùa Chay, như thấy trong sách Các bài ca tiến cấp.
“63. Nếu trước Tin Mừng chỉ có một bài đọc, thì:
“a) Trong mùa phải đọc Alleluia, có thể sử dụng thánh vịnh có Alleluia, hoặc thánh vịnh và Alleluia với câu tung hô.
“b) Trong mùa không được đọc Alleluia, có thể sử dụng thánh vịnh và câu xướng trước bài Tin Mừng, hoặc chỉ một mình thánh vịnh thôi.
“c) Alleluia hoặc lời tung hô trước bài Tin Mừng, nếu không hát thì có thể bỏ.
“64. Ngoài lễ Phục sinh và lễ Hiện Xuống thì tùy nghi có thể bỏ qua ca tiếp liên. Nếu đọc, thì đọc trước Alleluia” (Bản dịch Việt ngữ của Ủy ban Phụng tự thuộc Hội Đồng Giám Mục Việt Nam.)
Các chỉ dẫn trên đây đã chỉnh vài chỗ cho cuốn Dẫn nhập sách Bài Đọc có trước đó. Năm 2000, cuốn Dẫn nhập Sách Tin Mừng đã nói đến vấn đề này:
“CHUẨN BỊ CHO RƯỚC SÁCH TIN MỪNG
“10. Sau một thinh lặng ngắn suy tư về bài đọc trước từ Sách Bài Đọc, hoặc khi có dịp quy định, sau Thánh vịnh đối đáp, người đọc cất Sách Bài Đọc. Các người mang nến đi đến bàn thờ, nơi đặt Sách Tin Mừng.
“11. Các tín hữu đứng lên chào và tung hô Lời thành xác phàm, và tôn vinh Sách Tin Mừng, vốn là dấu hiệu cho thấy sự hiện diện của Người. Mọi người hát Tung hô Tin mừng, vốn kết thúc khi phó tế đến tới giảng đài.
“12. Phó tế, đi cùng với người thủ hương, đi tới linh mục chủ tế. Khi cộng đoàn bắt đầu hát lời Tung hô Tin Mừng, phó tế giúp linh mục đặt hương vào bình hương.
Các hướng dẫn của cuốn “Hãy hát mừng Chúa, Sing to the Lord” của Hội Đồng Giám Mục Hoa Kỳ cũng nêu ra các điểm sau:
“Tung hô Tin Mừng
“161. Trong Lời tung hô Tin Mừng, cộng đoàn tín hữu đón chào Chúa sắp nói với mình trong Tin Mừng. Ca đoàn hoặc ca xướng viên có thể xướng trước Alleluia, mọi người đứng hát. Sau khi Ca đoàn hoặc ca xướng viên hát câu tung hô, cộng đoàn hát lại lời tung hô. Nếu có rước Tin Mừng, lời tung hô được hát nhiều lần theo đoàn rước. Câu tung hô, như luật quy định, được lấy từ Sách Bài Đọc.
“162. Tung Hô Tin Mừng (Alleluia) được phổ nhạc Bình ca rất thích hợp để dùng trong những cộng đoàn có khả năng hát chung.
“163. Alleluia được hát trong các mùa ngoài Mùa Chay, câu tung hô lấy ở Sách Bài Đọc, hoặc sách Graduale Romanum. Mùa Chay, thay vì Alleluia thì hát câu tung hô trước Tin Mừng có trong Sách Bài Đọc. Cũng có thể hát một Thánh vịnh khác hay Ca tiến cấp Mùa Chay, như thấy trong sách Graduale Romanum.
“164. Khi chỉ có một bài đọc trước Tin Mừng thì Tung hô Tin Mừng có thể bỏ; nếu trong mùa phải hát Alleluia, có thể hát hoặc bài thánh vịnh có chữ Alleluia, hoặc thánh vịnh và Alleluia với câu tung hô. Tung hô Tin Mừng có thể bỏ nếu không hát.”
Từ các tài liệu trên, chúng ta có thể thấy rằng việc hát câu tung hô là của Ca đoàn hoặc ca xướng viên. Trong khi đó chức năng của phó tế là không hát câu này, nhưng nếu thầy hát, thầy thực sự là như một ca xướng viên vào lúc ấy.
Nếu Tung hô Tin Mừng được phổ nhạc Bình ca, tài liệu trên cũng thấy trước khả năng cộng đồng hát câu này. Điều này là bởi vì câu Alleluia Bình ca thường là rất phức tạp và thường cần một số kinh nghiệm trong việc hát hợp xướng. Vì vậy, các câu Alleluia Bình ca thường được hát trong khung cảnh tu viện và chủng viện.
Theo một bức thư của Thánh Grêgôriô Cả, được viết vào năm 598, tập tục hát Alleluia đã được đưa đến Rôma vào thời thánh Đamasô (Giáo hoàng 366-384). Mặc dù các chuyên viên không đồng ý với các chi tiết, họ cũng không làm gì, nhưng có vẻ như hầu hết các Alleluia phức tạp này được sáng tác vào khoảng từ thế kỷ VIII đến thế kỷ X. (Zenit.org 11-2-2020)
Nguyễn Trọng Đa
TIN BÀI LIÊN QUAN