Giải đáp của Cha Edward McNamara, Dòng Đạo Binh Chúa Kitô (LC), giáo sư phụng vụ và thần học Bí tích, Giám đốc Viện Sacerdos tại Đại học Regina Apostolorum (Nữ Vương các Thánh Tông Đồ), Rôma.
Hỏi: Đâu là tình trạng của người Công giáo tham dự Thánh lễ của Huynh Đoàn Thánh Piô X (Society of Saint Pius X)? Cách đây nhiều năm, tôi nghĩ rằng chúng ta không được tham dự Thánh lễ này, nhưng có thể, nếu thật cần thiết. Nhưng kể từ đó, các Giáo hoàng gần đây đã có nhiều cởi mở, và tôi nghĩ rằng các luật đã được nới lỏng. Bây giờ liệu chúng ta có được phép tham dự Thánh lễ này không, và nếu như vậy, liệu chúng ta có được phép rước lễ không, nếu chúng ta tham dự? – T. B., Courtenay, British Columbia, Canada.
Đáp: Tôi đã thảo luận một vấn đề tương tự vào ngày 21-6-2011. Trong câu trả lời đó, tôi đã viết một phần như sau:
“Tôi tin rằng cần phải phân biệt giữa việc tham dự một Thánh lễ được cử hành theo quy chế Sách lễ Rôma năm 1962 (hình thức ngoại thường) và tham dự một Thánh lễ được cử hành theo hình thức này, bởi các linh mục của Huynh Đoàn Thánh Piô X. Theo tông thư ‘Summorum Pontificum’ của Giáo hoàng Biển Đức XVI, bất kỳ người Công giáo nào cũng có thể tự do tham dự, và hầu hết các linh mục có thể cử hành, Thánh lễ theo Sách lễ năm 1962. Do đó, ngày càng dễ dàng hơn để tìm thấy một Thánh lễ như vậy.
“Còn việc tham dự thánh lễ của Huynh Đoàn Thánh Piô X là một trường hợp khác. Huynh đoàn này được thành lập vào năm 1970 bởi Tổng Giám mục người Pháp Marcel Lefebvre. Vì lý do tín lý hơn là lý do kỷ luật, Huynh đoàn này không có tình trạng giáo luật trong Hội Thánh Công giáo. Như Giáo Hoàng Biển Đức XVI đã nói trong bức thư ngày 10-3-2009, liên quan đến việc Ngài tha vạ tuyệt thông cho bốn giám mục của Huynh Đoàn Thánh Piô X:
“Cho đến khi các vấn đề tín lý được làm sáng tỏ, Huynh đoàn không có quy chế giáo luật trong Hội Thánh, và các thừa tác viên của Huynh đoàn – mặc dù họ đã được giải thoát khỏi hình phạt giáo hội – không thực hiện bất kỳ thừa tác nào trong Hội Thánh.
“Liên quan đến tình trạng của các thành viên của Huynh đoàn, Ủy ban Tòa Thánh “Giáo Hội của Thiên Chúa” (Ecclesia Dei) đã đưa ra một số câu trả lời riêng tư cho các cá nhân, mà sau đó đã được công bố trên mạng Internet. Một trong các câu trả lời, từ năm 2008, phản ánh các câu trả lời trước đó. Về tình trạng của các thành viên của Huynh đoàn, Uỷ ban nói:
“Các linh mục của Huynh Đoàn Thánh Piô X được truyền chức hợp lệ, nhưng bị đình chỉ, tức là bị cấm thực hiện các chức năng linh mục của họ, bởi vì họ không thuộc giáo phận nào hoặc Dòng tu nào, trong sự hiệp thông hoàn toàn với Tòa Thánh (xem Bộ giáo luật, điều 265), và cũng bởi vì những người này được truyền chức, sau khi các Giám mục ly khai được tấn phong bởi một Giám mục bị vạ tuyệt thông.
“Một cách cụ thể, điều này có nghĩa là các Thánh lễ do các linh mục của Huynh Đoàn Thánh Piô X cử hành là hợp lệ, nhưng bất hợp pháp, tức là trái với giáo luật. Tuy nhiên, các Bí tích Thống hối và Hôn phối đòi hỏi rằng linh mục phải hưởng các năng quyền của giáo phận hoặc có sự uỷ quyền thích hợp. Vì đây không phải là trường hợp của các linh mục này, các bí tích này là không hợp lệ. Tuy nhiên, vẫn đúng rằng, nếu tín hữu thực sự không biết rằng các linh mục của Huynh Đoàn Thánh Piô X không có năng quyền giải tội, Hội Thánh cung cấp năng quyền này để bí tích là có hiệu lực (x. Bộ giáo luật, điều 144).
‘“Trong khi quả là đúng rằng việc tham dự Thánh lễ tại các nhà nguyện của Huynh Đoàn Thánh Piô X không tự nó tạo nên sự gắn kết với ly giáo (x. Ecclesia Dei 5, c), sự gắn kết như vậy có thể xảy ra trong một khoảng thời gian khi người ta dần dần thấm nhuần một não trạng ly giáo, vốn tách rời khỏi giáo huấn của Đức Thánh Cha và toàn thể Hội Thánh Công giáo. Trong khi chúng tôi hy vọng và cầu nguyện cho một sự hòa giải với Huynh Đoàn Thánh Piô X, Ủy ban Giáo hoàng ‘Ecclesia Dei’ không thể khuyên các tín hữu thường xuyên đến nhà nguyện của họ, vì các lý do mà chúng tôi đã nêu ở trên. Chúng tôi vô cùng lấy làm tiếc về tình hình này, và cầu nguyện sẽ sớm có một sự hòa giải của Huynh Đoàn Thánh Piô X với Hội Thánh, nhưng cho đến lúc đó các lời giải thích mà chúng tôi đã đưa ra vẫn còn có hiệu lực.’
“Vì vậy, tôi nghĩ rằng điều này là khá rõ ràng. Việc tham dự thuần tuý một Thánh lễ của Huynh đoàn này là không có tội. Nó sẽ chỉ trở thành tội, nếu một người tham dự Thánh lễ này với ý định cố tình tách mình ra khỏi sự hiệp thông với Đức Thánh Cha và những ai hiệp thông với Ngài.
“Do đó, tôi sẽ nói rằng một người Công giáo có lương tâm không nên cố ý tham dự một Thánh lễ được cử hành bởi một linh mục không có tư cách tốt với Hội Thánh. Làm như vậy sẽ làm mất đi sự tham gia Thánh lễ của sự hiệp thông trọn vẹn với Chúa Kitô và Hội Thánh của Ngài, mà Thánh lễ, với bản chất và dưới mọi hình thức, được mời gọi bày tỏ.”
Cho đến nay đó vẫn là câu trả lời của tôi năm 2011. Đã có sự liên lạc liên tục giữa Tòa Thánh và Huynh Đoàn Thánh Piô X với quan điểm hướng đến hoà giải, mà chưa sinh hoa kết trái. Tình trạng giáo luật của các linh mục của Huynh đoàn vẫn không hề thay đổi trong thực tế.
Tuy nhiên, Giáo hoàng Phanxicô đã ban hành hai nhượng bộ liên quan đến các bí tích hòa giải và hôn phối. Trước tiên, các nhượng bộ này là vì lợi ích của các tín hữu thường xuyên tham dự các hoạt động mục vụ của Huynh đoàn, để đảm bảo tính hợp lệ của việc xưng tội và hôn phối. Tôi biết rằng các linh mục của Huynh đoàn sẽ lập luận rằng họ không cần các nhượng bộ ấy, nhưng đây không phải là nơi để tham gia vào một cuộc thảo luận giáo luật. Điều rõ ràng là Đức Thánh Cha xem xét rằng họ cần chúng, và đã ban cho họ vì lợi ích của các tín hữu.
Điểm này đã được giải thích chính thức trong một bức thư được ban hành ngày 4-4-2017: “Thư Ủy ban Tòa Thánh “Giáo Hội của Thiên Chúa” (Ecclesia Dei) gửi các Chủ tịch các Hội đồng Giám mục liên quan đến năng quyền cử hành hôn phối của tín hữu thuộc Huynh Đoàn Thánh Piô X.
“Kính thưa quý Hồng y,
“Kính thưa quý Giám mục,
“Như quý ngài đã biết, từ lâu nay có nhiều cuộc gặp gỡ và sáng kiến đã được tiến hành để đưa Huynh đoàn Thánh Piô X đến hiệp thông trọn vẹn. Mới đây, Đức Thánh Cha đã quyết định cho phép tất cả các linh mục của Huynh đoàn này được ban bí tích Giải tội thành sự cho các tín hữu (Tông thư Misericordia et Misera, s.12), để bảo đảm tính thành sự và hợp pháp của bí tích mà họ cử hành, cũng như để cho các tín hữu không bị bối rối.
“Vẫn theo đường hướng mục vụ này là giúp cho lương tâm các tín hữu được bình an, mặc dù hiện nay về mặt khách quan Huynh đoàn Thánh Piô X vẫn ở trong tình trạng bất hợp pháp, Đức Thánh Cha, thể theo đề nghị của Bộ Giáo lý Đức tin và của Uỷ ban Toà Thánh Ecclesia Dei, đã quyết định cho phép các vị Bản quyền địa phương cũng được ban phép cử hành bí tích hôn nhân cho các tín hữu đang đi theo hoạt động mục vụ của Huynh đoàn, theo các quy định sau đây.
“Trong chừng mực nào có thể được, Bản quyền địa phương sẽ uỷ quyền cho một linh mục của giáo phận (hoặc ít nhất là một linh mục dòng thuần tuý) chứng kiến cử hành nghi thức hôn nhân, để linh mục ấy nhận lời ưng thuận kết hôn của đôi bên trong nghi thức bí tích Hôn nhân – theo Vetus ordo (sách Nghi thức cũ); nghi thức này cử hành vào đầu Thánh lễ; sau đó Thánh lễ được tuỳ nghi cử hành do một linh mục của Huynh đoàn.
“Trong trường hợp không thể được, hoặc nếu không có linh mục giáo phận có thể nhận lời ưng thuận kết hôn thì vị Bản quyền có thể trao trực tiếp các năng quyền cần thiết cho linh mục của Huynh đoàn, linh mục này cũng sẽ cử hành Thánh lễ, đồng thời nhắc nhở linh mục này bổn phận gửi giấy chứng hôn cho Toà giám mục càng sớm càng tốt.
“Thưa Đấng Bản quyền của Hội đồng Giám mục hữu quan
“Với niềm tin tưởng chắc chắn rằng như thế sẽ tránh được những bối rối lương tâm của các tín hữu thuộc Huynh đoàn Thánh Piô X cũng như các hồ nghi về tính thành sự của bí tích Hôn nhân, và đồng thời cũng giúp cho tiến trình hướng tới việc hợp thức hoá hoàn toàn Huynh đoàn về phương diện thể chế, Uỷ ban trông cậy vào sự hợp tác của quý ngài.
“Đức Thánh Cha Phanxicô, tại buổi tiếp kiến ngày 24-3-2017 dành cho Đức hồng y Chủ tịch Uỷ ban Toà Thánh Ecclesia Dei ký tên dưới đây, đã phê chuẩn và truyền lệnh công bố bức thư này.
“Rôma, Văn phòng Bộ Giáo lý Đức Tin, 27-3-2017. Hồng y Gerhard. L. Müller, Chủ tịch. + Tổng giám mục Guido Pozzo, hiệu toà Bagnoregio, Thư ký.”
Do đó, mặc dù một số tiến bộ có thể đã được thực hiện, và Tòa Thánh mong muốn một sự hòa giải, tôi tin rằng những gì tôi đã viết ở trên vào năm 2011 liên quan đến việc tham dự Thánh lễ của Huynh đoàn này, vẫn còn là đúng.
Một người Công giáo nào, muốn tham dự một Thánh lễ dưới hình thức ngoại thường, nên tìm kiếm một người gần nhất có thể để hỏi. Trước hết, người ấy nên tìm hỏi với giáo phận, vốn thường công bố thông tin này. Ngoài ra còn có nhiều sáng kiến riêng tư với các thông báo tương tự. Nếu không có Thánh lễ nào như thế, thì người ấy nên tham dự một Thánh lễ theo hình thức thông thường, hoặc thậm chí bất kỳ thánh lễ Công giáo phương Đông nào, để duy trì sự hiệp thông Công giáo trọn vẹn.
Chỉ khi một cách khách quan không có sự thay thế nào khác, thì người ấy mới nên tham dự Thánh lễ do một linh mục của Huynh Đoàn Thánh Piô X cử hành. Nếu người ấy phải làm như vậy, thì tôi có thể nói rằng người ấy cứ đi trong lương tâm tốt, và rước lễ trong thánh lễ đó. Người ấy cũng chu toàn luật dự lễ Chúa nhật nữa.
Đồng thời, chính lời cầu nguyện và mong muốn thiết tha của chúng ta, như đối với mọi người Công giáo, sẽ giúp cho các vấn đề tín lý với Huynh Đoàn Thánh Piô X sẽ được giải quyết càng sớm càng tốt, để cho các linh mục ấy có thể trở về hiệp thông trọn vẹn, và có tình trạng giáo luật tốt trong Hội Thánh. (Zenit.org 17-3-2020)
Nguyễn Trọng Đa
TIN BÀI KHÁC