Giải đáp của Cha Edward McNamara, Dòng Đạo Binh Chúa Kitô (LC), Khoa trưởng Thần học và giáo sư phụng vụ của Đại học Regina Apostolorum (Nữ Vương các Thánh Tông Đồ), Rôma.
Hỏi: Trong trường hợp khẩn cấp, một bình thánh (ciborium) có thể được sử dụng như một chén thánh (chalice) không? Con hiểu rằng chén thánh được dùng đựng Máu Thánh và bình thánh đựng Mình Thánh, nhưng do thiết kế tương tự của chúng (ngoại trừ bình thánh có nắp), chúng có thể được dùng lẫn lộn không, trong trường hợp chén thánh hoặc bình thánh bị vỡ hoặc hư hỏng, ảnh hưởng đến việc sử dụng nó? – M. P., Emporia, Kansas, Hoa Kỳ.
Đáp: Đây là loại câu hỏi mà trong đó cảm thức chung (lương tri) làm việc thay cho quy định phụng vụ – về cơ bản bởi vì luật phụng vụ không cố gắng tiên liệu mọi tình huống.
Rõ ràng là chúng ta không đứng trước một trường hợp khẩn cấp nghiêm trọng, chẳng hạn Thánh lễ bí mật cho các người Công giáo bị bắt bớ trong một trại tù, mà trong đó tất cả các quy định phụng vụ không thể được áp dụng. Ở đây chúng ta ở trong tình trạng khẩn cấp vào phút cuối khi ai đó làm hỏng chén thánh trước Thánh lễ, và nó không thể được thay thế trong một thời gian hợp lý.
Trong các trường hợp như vậy, tôi sẽ nói rằng được phép sử dụng một bình thánh giống như chén thánh, thay cho chén thánh thật sự. Cả hai chén có lẽ đã được làm phép để chứa hai hình, và do đó, bình thánh có thể được sử dụng một cách hợp pháp để chứa Máu Thánh.
Quả thực thậm chí có thể nhầm lẫn chúng. Cách đây không lâu, tôi đã cử hành thánh lễ tại một quốc gia Nam Mỹ. Trong khi tráng chén, tôi nhận thấy một sự tăng hoặc giảm nhỏ ở đáy chén khiến tôi nghi ngờ. Độ cong bên trong của một chén thánh thường trơn tru trong khi bình thánh thường có một sự tăng hoặc giảm nhỏ ở phía đáy, rõ ràng giúp dễ dàng cho rước lễ bằng cách cản trở bánh thánh nằm hoàn toàn bằng phẳng. Dù nguyên nhân là gì, tôi đã đề cập đến sự nghi ngờ của mình với vị linh mục phụ trách, và một sự thay đổi nhanh cái nắp trên bình thánh trong nhà tạm đã nhanh chóng tiết lộ rằng trực giác của tôi là chính xác và ai đó đã vô tình chuyển đổi hai bình.
Bởi vì cảm thức chung là quy tắc chung, nên có nghĩa là không có nguyên tắc chung làm việc ở đây. Rõ ràng rằng một bình thánh thấp, hoặc một bình mà khó uống nếu không làm đổ rượu, không nên được sử dụng ngay cả trong trường hợp khẩn cấp.
Các luật làm ra chén thánh là tương đối nghiêm ngặt, mặc dù nhiều hình thức khác nhau đã được cho phép. Thí dụ, luật quy định rằng đáy của chén thánh là rộng hơn và nặng hơn bình thánh, và núm trung tâm của thân chén có thể cầm dễ dàng, do đó không được trang trí quá công phu.
Cần tránh chiều cao chén thánh quá mức, để không cản trở việc làm dấu thánh giá trên chén thánh, và đường bờ của chén được chạm vào môi linh mục phải là trơn tru. Hầu hết các quy định này đều được nói đến trong chữ đỏ của hình thức ngoại thường, mà trong đó linh mục làm nhiều dấu thánh giá trên chén thánh, và trên hết là bắt buộc phải giữ ngón tay cái và ngón trỏ sát nhau, từ lúc truyền phép cho đến khi tráng chén, kể cả khi cầm chén thánh .
Sự việc cử chỉ này không còn tồn tại ở hình thức thông thường, cũng như việc cử hành thánh lễ đồng tế, đã dẫn đến nhiều đổi mới trong thiết kế chén thánh, với chén lớn hơn, đế nhỏ hơn và đôi khi không có cuống thân chén, để cho linh mục có thể dễ dàng cầm chén với cả hai tay.
Sự việc thường cho rước lễ với bánh thánh được truyền phép trong cùng Thánh lễ, thay vì bánh thánh lấy từ nhà tạm, đã dẫn đến việc sử dụng rộng rãi các nhà tạm nhỏ hơn, và điều này cũng dẫn đến việc giảm kích thước của bình thánh, mà trong nhiều trường hợp không còn giống chén thánh chút nào nữa.
Trên đây là các thí dụ về làm thế nào mà một số khía cạnh của phụng vụ, trong trường hợp này, sự thiết kế chén thánh và bình thánh, không còn là cố định vĩnh viễn, nhưng trong thực tế thích nghi để phù hợp với sự thực hành và luật phụng vụ hiện hành.
Chúng cũng vi phạm luật, nhưng rất hiếm khi. Thí dụ, trong một số cửa hàng ở Rôma, người ta vẫn thấy bán các chén thánh bằng gốm dễ vỡ, hoặc chén thánh với vòi rót, mặc dầu việc rót hai hình là bị cấm minh nhiên trong luật phụng vụ. (Zenit.org 30-4-2019)
Nguyễn Trọng Đa
TIN BÀI KHÁC